شات بلاست به عملیاتی گفته می شود که در آن سطحی از یک ماده بوسیله پرتاپ ساچمه مورد حمله قرار می گیرد. ساچمه ای که برای این عملیات استفاده می شود می تواند از جنس های متفاوتی باشد مانند ساچمه های فولادی، گرانول سیلیکون و…، زمانیکه این عملیات انجام می گیرد، اندکی از سطح بیرونی ماده برداشته می شود که به آن شات می گویند. عملیات شات بلاست برای برطرف کردن سطح ناهموار قطعات آهنگری شده , زنگ زدگی و رنگ های باقیمانده یا تمیز کردن و تقویت قطعه می باشد. پس از این عملیات قطعات یا درب های فرفورژه آماده انجام آبدهی , تراشکاری و رنگ کاری می شود در واقع شات بلاست باعث برطرف شدن عیب های سطح مانند خوردگی و ترک های ریز می شود و با به جا ماندن تنش پسماند روی سطح قطعه باعث افزایش عمر می شود. یک ماشین شات بلاست عموما متشکل از توربین، کابین یا اتاق تمیزکاری، سیستم بازیابی شامل مخزن جمع آوری، الواتور و سپراتور یا جداساز و غبارگیر می باشد به طبع نامگذاری این ماشین ها بر اساس مکانیزم کار گیری قطعه، خود مورد تمیزکاری و نحوه حرکت در هنگام تمیز شدن متفاوت می باشد.
ماشین های شات بلاست گروه بشکه ای
ماشین های این گروه در سه دسته قرار گرفته که عبارتند از بشکه، درامی، بشکه ای مداوم پیشنهادی عالی برای تمیز کاری گروهی قطعات در اندازه کوچک، سبک، یا متوسط با شکلی تقریبا یکسان و تیراژ بالا می باشد. مزیت ماشین های فوق نسبت به دیگر ماشین ها قابلیت پولیشینگ در آن بوده که بر اثر چرخش و غلطیدن قطعات برروی هم صورت می پذیرد.
شات بلاست بشکه ای
ماشین شات بلاست بشکه ای قدیمیترین نوع ماشین توربینی بوده روش عملیات بدان صورت است که قطعات از قسمت بالای بشکه شارژ ؛ براثر چرخش بشکه قطعات نیز روی یکدیگر غلطیده با پاشیدن ساچمه برروی قطعه؛ همزمان با چرخش آن کلیه سطوح قطعه تمیز میگردد. عمل تخلیه نیز از قسمت بالا یا پایین میسر است که بسته به سفارش مشتری و سرعت عملیات و همچنین محل اجرا، میباشد .
شات بلاست مدل درامی
ماشینهای درامی نوع تکامل یافته سیستم بشکه ای میباشد از آنجاییکه نوع بشکه ای استهلاک بیشتری داشته ؛ خصوصا برای تخلیه و بارگیری قطعات در ماشین معمولی سیستم هایی ابداع شد که با حفظ قابلیت غلطیدن کار را برای اپراتور تسهیل نماید بجای بشکه در نوع درام از نوعی نوار نقاله که همواره در حال چرخش است استفاده می شود، که قطعات روی آن غلطیده توربین نیز از بالا توسط ساچمه انها را بمباران مینمایند، قطعات پس از تمیز شدن تخلیه میگردند. رعایت عملی اصول یک تمیز کاری ایده ال شامل ایجاد ضربه چرخش لرزش و مکانیزم غلطش قطعات به همراه وجود نیروی ثقل و فرم غلطک دستگاه علاوه بر ایجاد سرعت مناسب سبب افزایش راندمان در نتیجه مزیت اقتصادی این ماشین و خانواده آن نسبت به دیگر ماشینهاست. بعلاوه این سیستم مزیت جلا دادن به قطعه و تمیز کاری کل زوایای قطعه را نیز برخوردار است. ماشین فوق در گروه غیر مداوم طبقه بندی گردیده اما با برخی تمهیدات مثل افزایش و اضافه نمودن خطوط، میتوان آن را مداوم نمود .
هدف از تمیز کاری
طراحی این ماشین ها با هدف برداشت پلیسه های جزیی تمیزکاری قطعات کونیک و زاویه دار، قطعات گرد و سوراخ هاییکه نبایستی در تمیز کاری آسیب ببینند، برداشت زواید، تغییر شکل و موارد دیگر است. توان بکارگیری تیراژ بالای قطعات کوچک به همراه پولیش انها ماشین های تیپ فوق را قادر به پوشش طیف وسیعی از صنایع از قبیل ریخته گری آهنی و غیر آهنی ؛ آهنگری و عملیات حرارتی ؛ فورج (پوسته برداری)؛قطعات کوچک خودرو دایکست الومینیوم و موارد متعدد دیگر نموده است . ماشین های فوق در ابعاد متفاوت و قطعات و لوازم متنوع طبق سفارش مشتری قابل عرضه بوده اما بیشترین تقاضا بر روی ماشینهای است که در هرسیکل قادر به تمیزکاری ۱۵۰؛۲۵۰؛۳۰۰؛۵۰۰ کیلوگرم قطعه باشد .
شات بلاست مفتول
میلگرد و مفتولها ی فولادی پروفیلهایی هستند که اغلب مطابق نظر بیشتر کارفرمایان صنایع ساختمانی الزام به شات بلاست دارند البته این امر نه بدلیل تمیزکاری محض بلکه گاها بدلیل بهبود کیفیت پس از تولید انها به روش کششی است.عموما میل گرد ومفتول با قطر۲نا ۸۰ میلی متر لازمست بلا فاصله پس از تولید ویا پیش از پذیرش رنگ وگاهی قبل از مصرف تمیزکاری گردیده حتی گاهی عایق کاری نیز میگردند به همین جهت ماشینهای شات بلاست مفتول وسیم طراحی وتولید که قادر به انجام اینکار به دو صورت طولی در یک تا چند رشته مفتول یا میله چند گوشه بوده ویا قادر به پذیرش مفتولها بصورت کلافی میباشد شات بلاست میلگرد طولی ازنوع مداوم وکلافی از نوع بسته یا بچ میباشد .
شات بلاست مدل میزی
ماشین های شات بلاست میزی پس از نوع درامی بیشترین متقاضی را به خود اختصاص داده است و بکار بردن ان هنگامی توصیه شده که ابعاد قطعات بقدری بزرگ بوده که هنگام کار با نوع بشکه ای یا درام امکان اسیب به خواص مکانیکی و ابعاد محتمل باشد. کار با این ماشین بسیار ساده و بخاطر اپشن های قابل تجهیز با وجود جای داشتن در سیستم بسته امکان افزایش کمی؛ عملیات را دارا میباشد . همانطور که مشخص است میزها یا در شکم دستگاه قرار دارند و یا بر روی در ماشین سوار هستند البته آن دسته از ماشین هایی که میز بر روی درب سوار است قابلیت دو سیستم شدن یا دو میز بودن را به جهت افزایش راندمان دارند .کلیه ماشین های طراحی شده برای این سیستم عملیات تمیز کاری را با قرار دادن قطعه برروی صفحه ای گرد که به دور خود میچرخد و پاشیدن ساچمه از توربین به گونه ای که کل زوایای قطعه را پوشش دهد صورت میپذیرد. کارخانجات بزرگ صنایع ریخته گری آهنی و غیر آهنی آهنگری عملیات حرارتی تولید قطعات کوچک اتو مبیل دایکست و کارگاه های ماشین سازی و…. بعنوان راه حلی مناسب برای درسیستم های بسته(بچ) تمیزکاری مطرح می باشد .این ماشین ها نیز علاوه بر قابلیت پوسته زدایی پلیسه بری حذف روغن ماسه زدایی و…با نصب برخی تجهیزات کنترلی قادر به شات پینینگ نیز خواهند بود. در انواع متوسط و بزرگ ماشین های فوق، تنها با سفارش مشتری قابلیت افزایش تعداد توربین وجود دارد. قطر میز و تعداد آن، مشخص کننده نام آن بوده و کلیه آپشن ها طبق سفارش مشتری به سیستم اضافه می گردد.
شات بلاست آویز مونو ریل
در حالی که ساچمه زنی الزاما با وزن و حجمی نسبتا سنگین و تیراژی بالا و سرعتی بالا در سیستم آویزی مد نظر می باشد با توجه به مزایای این روش ماشین آویزی مونو ریل از نوع بسته یا غیر مداوم و یا مداوم پیشنهاد میگردد. عملکرد هر دو تیپ یکسان اما تجهیزات متفاوتی را دارا میباشند. از جمله آنها نحوه در خط قرار دادن ریل ها میباشد، همچنین درب های آنها امروزه با ترفندهای ایجاد شده حتی سیستم های بسته نیز همزمان قادر به تخلیه و بارگیری میباشند و تا حدودی محدودیت سرعت وجود ندارد . قطعات بسته به حجم ؛ وزن ؛ اندازه ؛ هدف از ساچمه زنی؛ و نوع ماشین به اشکال متفاوت برروی جرثقیل و سبد سوار و ضمن حرکت رو به جلو در صورت لزوم بدور خود نیز حول محور قلاب میچرخد تا بطور کامل ساچمه به قطعه پاشیده شود . توربین ها نیز به جهت پوشش کامل در نقاط مختلف تعبیه شده اند؛ ضمنا هر نوع پروفیل یا قطعه نیز بسته به شرایط حرکت مینمایند. قدرت مانور این تیپ ماشین ها بسیار بالا و قادر به ساچمه زنی با هر هدفی به قطعات میباشد، ولی مهمترین کاربرد این ماشین ها علاوه بر شات پینینگ و ریخته گری بکارگیری جهت آماده سازی در خطوط رنگ کارخانجات بزرگ تولیدی صنایع فلزی می باشد .
آویزی جرثقیلی
ساخت و طراحی این تیپ ماشین الات در فضای اتاقی بزرگ بوده نحوه حمل قطعه استفاده از سیستم جرثقیل منو ریل با قدرت بالابری ۵۰,۰۰۰ کیلوگرم و حتی بیشتر به همراه سیستمی قابل انعطاف برای تخلیه و بار گیری میباشد. در این روش که کاملا اقتصادی برای قطعات سنگین و امن میباشد می توان عمل زدودن ماسه ریخته گری و دیگر اخال را با استفاده از توربین ها و سیستم ایر بلاست و در صورت وجود نقاط غیر قابل دسترسی استفاده ازهر دو روش به منظور بهبود کیفیت توصیه میگردد به جهت انعطاف هر چه بیشتر سیستم های بارگیری تخلیه و حمل و نقل سیستم اویزی بگونه ای که قادر به تحمل وزن و چرخش قطعه باشد می تواند دارای یک یا دو تکیه گاه و یا بیشتر باشد. همچنین قلاب ها نیز تک پایه یا دو پایه و چنگک ها نیز در انواع مختلف قابل بکارگیری میباشد. محل تخلیه و بارگیری خارج از ماشین و قابل اجرا بر روی دو ریل به جهت عدم تداخل انها در عملیات میباشد. مزیت عدم محدودیت این ماشین را منحصر به فرد ساخته است .
شات بلاست وایر مش
شات بلاست وایر مش مدل خاصی از نوع تونلی با کارایی ویژه میباشد . این ماشین ها در دو بخش غیر فلزات برای شات بلاست سنگ و سرامیک و در بخش فلزات عموما برای تمیز کاری فلزات با ضخامت نازک و یا فلزات نرم و حساس از جنس فولاد طراحی و روانه بازار گردیده است. شات بلاست وایر مش بهترین پیشنهاد برای خطوط ریخته گری سنگین و حساس که نیاز به عملکرد با هزینه پایین در عین دقت دارد می باشد در حال حاضر شات بلاست وایر مش علاوه بر تمیز کاری قطعات دایکست بزرگ، چرخ و رینگ و محور خودرو برای پیشگیری و ماسه زدائی بسیاری از قطعات فولادی استفاده می گردد. از دیگر مصارف این ماشین ها بکارگیری در خطوط شات پینینگ فنر می باشد .
شات بلاست آویزدار دو ریلی
کارخانجات تولید مقاطع فولادی مانند ورق مفتول اسلب شمش همچنین سازه های درز جوش شده مانند لوله سیلندر گاز و مقاطع میله ای شکل که میبایست اچ گردند، بعلاوه آن دسته ازسازه هایی که بایست همزمان با تمیزی بهبود کیفیت سطح نیز بیابند چه هدف شات پینینگ و چه شات بلاست باشد در حالیکه قطعات سنگین نیمه سنگین حتی سبک بوده و انتظار سرعت بالا در عملیات بدون اسیب رساندن به قطعه در عین تمیز شدن کل قطعه باشد مناسبترین گزینه بکار بردن شات بلاست اویزی میباشد. عمده ترین دلیل طراحی و ساخت این تیپ ماشین ها عملکرد بالای تمیز کاری طراحی بصورت فشرده کارکرد اسان قابلیت انطباق سریع در خط تولید ایمنی خوب قدرت بالا در جدا سازی بوسیله هوا یا مغناطیسی کسب همزمان تمیزکاری و کیفیت مکانیکی و طول عمر بالای ان میباشد. دیگر وبژگی شات بلاست های اویزی قدرت بالا و آزادی عمل در تغییر و تبدیل برخی اجزا متناسب قطعات مختلف میباشد، بطوری که قلاب سبد و… بسهولت قابل حذف و نصب میباشد. به همین سبب سازنده قادر است با تغییر برخی پارامترها سیستم آویزی را به نوع سیستم اجرا نمایند، که موجب افزایش راندمان و توانایی آن خواهد بود. البته در سیستم بسته، این قابلیت بدلیل کار گرفتن فطعات سنگین با انجام تغییراتی بر روی خطوط ریلی مانند دو ریله کردن صورت میپذیرد. همه این قابلیت ها موجب گسترش بکار گیری این ماشین ها در صنایع بزرگ فلزی و خطوط ریخته گری سنگین گردید. دقت در تنظیمات مکانیکی و الکتریکی ارایه قطعات ضد سایش و کم استهلاک بخصوص در نقاط اسیب پذیر قلاب ها قید و بست ها بدلیل نوع عملکرد الزامیست علاوه بر این ماشین به گونه ای به مشتری تحویل که تنظیمات توربین و دیگر اجزا جابجایی حذف یا نصب با سهولت انجام پذیرد. همچنین به جهت سفارشی بودن این ماشین ها متناسب با هدف تمیز کاری همواره مقداری قطعات با کاربری های مورد تقاضا ی مشتری ارایه میگردد. ماشین های اویزی در مدلها و سایزهای متنوع قابل ارایه میباشد که عبارتند از : مونو ریل شامل مداوم و بسته، اسپینر ، اتاق اویزی و با آویز بزرگ